زورخانه توسط محمود خوارزمی معروف به پوریای ولی که گفته می شود از مردم خوارزم بوده و گویا در سال ۷۷۲ ه. ق. درگذشته است به صورت امروزی سازمان دهی شده‌است.
اما این ورزش قبل از اسلام و با ورود اعراب نیز در ایران رایج بوده است که مجال آن در این مهم نمی گنجد .
رفتار و منش تاریخی و اسطوره‌های ایرانی و زورخانه می‌تواند دست کم در ایران، تاریخی بسیار کهن‌تر داشته باشد؛ چرا که مردم ایران از ابتدای تاریخ خود، به پهلوانی و کشتی‌گیری و آمادگی جسمانی نیاز مبرم داشته‌اند تا بنا به دستورات مذهبی خود را برای یاری و نیکی در نبرد با اهریمن نیرومند سازند. ایرانیان پس از پذیرش دین اسلام تجلی از فرهنگ اسطوره پهلوانی را در وجود مولای متقیان حضرت علی (ع) یافتند و با بهره گیری از شخصیت ومنش امام اول شیعیان، فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای رونقی بسزا و جاودانه یافت.
«بریجیت دارکس » پژوهشگر مطالعات شرقی دانشگاه سوربن پاریس می گوید : رمز پایداری زورخانه درطول تاریخ چند هزار ساله خود اعتقاد به این است که برای درک شرایط زندگی و تغییر جهان ، بدن باید سالم و قوی باشد .
قدرت بدن یک عامل اساسی برای همراهی ارزش های اخلاقی ، قهرمان پروری و افزایش روحیه میهن دوستی است که در آیین زورخانه به آن توجه شده است .
قوت بدنی در کنار آموزه های معنوی باعث شده است که زورخانه درطول تاریخ پایدار بماند.
« پل چارتیه » استاد بازی و خالق تجارب تفریحی از زورخانه به عنوان گل زیبا و خوب میراث فرهنگی ایرانیان یاد می کند و اظهار امیدواری می کند که این مکان مانند تنفسی در هوای تازه در تمام جهان گسترش یابد .
جایگاه زورخانه در فرهنگ و ورزش پهلوانی
