ورزش زورخانه ای به عنوان میراثی فرهنگی نمادی از هویت دینی، ملی و تاریخی ایرانیان است که با تلفیق معنویت، اخلاق و هنر از روزگاران دور تاکنون رواج داشته و نسل به نسل منتقل می شود،
ورزش اصیل و کهن ایرانی که برتری اخلاق و معنویت در آن بیش از هر چیز دیگری تبلور دارد؛ مساله مهمی که متاسفانه این روزها کمتر به آن توجه می شود.
۱۷ شوال، بنا به روایت نقل شده روز جنگ دلاورانه مولای متقیان علی (ع) با عمرو بن عبدود پهلوان معروف عرب است که با توجه به حرکت ناشایست این فرد در نبرد با حضرت علی (ع) در پایان شکست خورد و پرچم اسلام در مقابل کفر مقتدرانه بالا رفت و اقدام جوانمردانه امیر مؤمنان (ع) الگویی شد برای پهلوانان مسلمان بویژه ایرانیان.
به پاس این پیروزی بزرگ ۱۷ شوال در تقویم جمهوری اسلامی ایران به روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نام گذاری شده است و فرا رسیدن این روز یادآور نگاه به ورزشی ملی، مذهبی با پیشینه‌ای کهن است.
ثبت آئین های پهلوانی و زورخانه ای
آئین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ (۱۶ نوامبر ۲۰۱۰) در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت جهانی شد و برگزاری مسابقات بین المللی این رشته ورزشی در کشورهای مختلف انجام می‌شود.
حفظ تمامیت ارضی، دفاع از خاک و ناموس، ایستادگی در مقابل ظالم، پرهیز از ظلم کردن و گرفتن حق ضعیف از ظالم همواره مورد توجه مردان غیرتمند ایرانی بوده، مردانی که همواره برای مقابله با دشمن آمادگی داشته و با انجام حرکات ورزشی خاص جسم و روحشان را تقویت می‌کنند.
ورزش باستانی تاریخچه‌ای کهن در فرهنگ ایران دارد و به زیبایی پیوند معنویت، هنر، جوانمردی، سخاوت، میهن پرستی، ادب، صداقت، اخلاق، قدرت روح و جسم و هر آنچه به عنوان خصایل نیک و پسندیده است را به تصویر کشیده است.
ورزش باستانی چیست؟
ورزش زورخانه‌ای یا باستانی و یا پهلوانی نام مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بدون اسباب است که با آداب و رسوم خاص از دوره‌های تاریخی و فرهنگی گذشته تا کنون رواج داشته است.
زورخانه …
زورخانه نام محلی است که افراد به ورزش باستانی می‌پردازند و از احترام و جایگاه خاصی در میان ورزشکاران برخوردار است.
گود زورخانه مکانی پایین‌تر از سطح زمین و محل تمرین و انجام حرکات ورزشی ویژه ای است که مورد احترام خاص قرار دارد و ورزشکاران سعی می‌کنند حتماً با وضو وارد آن می شوند.
اخلاق و معنویت در ورزش زورخانه ای
اخلاق و معنویت ۲ اصل مهم در پرداختن به ورزش‌های زورخانه ای است. ذکر و مدح ائمه و درودهای مکرر بر پیامبر (ص) و خاندان بزرگوارشان در کنار بیان اشعار حماسی و تاریخی مواردی است که به درستی تلفیق معنویت و میهن پرستی را نشان می‌دهد، نکاتی مهم و قابل توجه که در کمتر ورزشی دیده می‌شود و توجه به آن مبنای تعالی یک جامعه سالم خواهد بود، جوانان، نوجوانان و نونهالانی که با ورود به این رشته ورزشی راه و روش درست زیستن را می‌آموزند.
احترام و ادب حرف اول را در ورزش پهلوانی می زند
احترام، ادب و تواضع از دیگر مواردی است که در این ورزش به آن توجه بسیاری می‌شود، اجازه خواهی یا (رخصت) از سادات، پیش کسوتان و مرشد و احترام به بزرگ‌ترها نکات مهمی است که علاوه بر تشویق فعالیت فیزیکی بر رعایت اخلاق و معنویت نیز تاکید می‌کند و نقش کلیدی در تربیت یک نسل کار آمد دارد.
آداب و رسوم ورزش زورخانه ای
ورزش زورخانه‌ای آداب و رسوم خاصی دارد، آداب و سننی که با پیروی از پهلوانان و دلاوران دوره‌های تاریخی و پیروی از پیشوای نخستین شیعیان جهان حضرت علی (ع) خُلق و خوی مردانگی، مروت و جوانمردی را در ورزشکاران برمی‌انگیزد، این ویژگی‌های نیکو در قالب شعر و داستان‌هایی به صورت آهنگین و به همراهی «ضرب زورخانه» که مهم‌ترین ساز این نوع موسیقی است، از سوی «مرشد» خوانده و ورزشکاران به صورت هماهنگ با موسیقی و نوای مرشد، به انجام حرکاتی زیبا و یک نواخت می‌پردازند.
ابزارهای ورزش زورخانه ای
ابزارهایی در این ورزش وجود دارد که هریک دارای حرکات و نمادی خاص بوده و ورزشکاران در مقاطع و فواصل مختلف ورزش از آن استفاده می‌کنند از جمله ابزار مورد استفاده در این ورزش میل است که نمادی از گرز، ( تخته شنو ، شمشیر) ، (سنگ ، سپر ) ، (کباده ، کمان )که نشان از آمادگی رزمی و روحی این ورزش دارد.
اصلی‌ترین حرکات در ورزش‌های زورخانه‌ای به ترتیب شنو رفتن و نرمش، میل گرفتن، پا زدن، و حرکاتی چون سنگ گرفتن، چرخ زدن، میل بازی، شیرینکاری و مواردی از این دست است.
گلریزان رسمی معروف و زیبا
گلریزان یکی از رسم‌های معروف و زیبا در ورزش زورخانه است که در ایامی خاص و یا برای برطرف شدن مشکل مالی خانواده و یا فردی نیازمند چون زندانیان غیرعمد و مواردی از این دست برگزار می‌شود به گونه‌ای که دو نفر ، دو طرف لُنگی را گرفته و در میدان گود و فضای زورخانه می‌چرخانند و هر فردی به میزان توان خود مبلغی پول درون این لنگ می‌اندازد.
دعا کردن بخش اصلی ورزش زورخانه ای است
دعا کردن بخش پایانی ورزش است که میاندار با رخصت خواهی از دیگران به ذکر نام خداوند می‌پردازد و هر فرد ملتمس دعایی خواهان دعا گو بودن از طریق میاندار است، دعا خوانی یکی از برکات مهم این رشته ورزشی است.
معنویت، اقتدار، آمادگی و ذکر مناقب ائمه اطهار (ع) از جمله ویژگی‌های مهم ورزش باستانی است.
